Όσον αφορά στην ακτινοθεραπεία ως θεραπεία επιλογής για την αντιμετώπιση του καρκίνου του προστάτη, υπάρχουν δύο διαφορετικοί τύποι, που εφαρμόζονται μεμονωμένα ή σε συνδυασμό. Η επιλογή τους εξαρτάται από το στάδιο της νόσου, τις ανεπιθύμητες ενέργειες της κάθε θεραπείας, την ηλικία και την επιθυμία του ασθενούς.

Ακτινοβολία εξωτερικής δέσμης (εξωτερική ακτινοθεραπεία), όπου η ακτινοβολία διοχετεύεται στο πάσχον σημείο από μία ακτινοθεραπευτική μηχανή.

• Standard of Care: Ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT), που τροποποιεί την ακτινοβολία διαμορφώνοντας την ένταση και τη δύναμη κάθε δέσμης ακτινοβολίας. Θεωρείται πιο στοχευμένη μέθοδος συγκριτικά με την ακτινοβολία εξωτερικής δέσμης (3DCRT).  Όταν η IMRT συνδυάζεται με IGRT: Image Guided Radiation Therapy, Απεικονιστικά Καθοδηγούμενη Ακτινοθεραπεία, η πιθανότητα εμφάνισης των παρενεργειών μειώνεται ακόμη περισσότερο, έως και  15%.
• Ακτινοχειρουργική: γραμμικός επιταχυντής που κατευθύνει στερεοτακτικά έως 1500 δέσμες φωτονίων στον στόχο.  Ένδειξη σε χαμηλού και ενδιάμεσου καρκίνου του προστάτη και σε περίπτωση τοπικών υποτροπών.
• Βραχυθεραπεία, όπου η πηγή της ακτινοβολίας μπαίνει μέσα στο σώμα, στο πάσχον σημείο, με μία ελάχιστα επεμβατική μέθοδο (ενδοΐστική).  Σημαντικός ο ρόλος της βραχυθεραπείας σε συνδυασμό με την εξωτερική ακτινοθεραπεία σε μετεγχειρητική ακτινοθεραπεία, υψηλού κινδύνου νόσο του προστάτη.

Η ακτινοθεραπεία στην περιοχή του προστάτη χρειάζεται ειδική προετοιμασία, εστιασμένη στην περιοχή του εντέρου και της ουροδόχου κύστεως.  Εφόσον η ακτινοθεραπεία συνδυάζεται με καθοδηγούμενη απεικόνιση, καθημερινή απεικόνιση κατά τη διάρκεια της θεραπείας, θα μπορούν να δίδοντα εξατομικευμένες οδηγίες στον ασθενή για την πληρότητα της κύστεως και την προετοιμασία του εντέρου.  Αν κριθεί απαραίτητο, ο ιατρός και η θεραπευτική ομάδα, με τη συμβολή ειδικού διατροφολόγου, δίνει στον ασθενή ειδική διατροφή ή και αγωγή. Οι ασθενείς θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα συνεπείς στη διατροφική αυτή προετοιμασία για την ομαλότερη διαδικασία της ακτινοθεραπείας.

Η ακτινοθεραπεία διαρκεί από  5 ημέρες (SBRT/BT) ή 4-7 εβδομάδες ανάλογα με το στάδιο της νόσου, την ένδειξη, ριζική ή μετεγχειρητική ακτινοθεραπεία, και το μέγεθος του προστάτη αδένα.

Ορισμένοι ασθενείς εμφανίζουν παρενέργειες από την ακτινοθεραπεία, οι οποίες ποικίλουν ανάλογα με τον τύπο της ακτινοθερπαειας, την δόση αυτής και την κατάσταση υγείας του ασθενούς.  

Αλλαγές στο ουροποιητικό: 

Ο αδένας του προστάτη ενδέχεται να παρουσιάσει οίδημα και να πρηστεί, ενώ η εσωτερική επιφάνεια της κύστης μπορεί να ερεθιστεί. Δύο εβδομάδες μετά τη θεραπεία μπορεί να εμφανιστούν:

• Δυσκολία στην εκκίνηση/ολοκλήρωση της ούρησης
• Αυξημένη ούρηση ή έπειξη προς αυτή
• Αίσθημα καύσου
• Χαμηλή ροή ούρησης

Για την αντιμετώπισή τους προτείνεται:

• Η λήψη τουλάχιστον 8 ποτηριών νερού καθημερινά
• Η μείωση της πρόσληψης υγρών μετά τις 8μ.μ.
• Αποφυγή τροφών που μπορεί να ερεθίσουν την κύστη, όπως καφεΐνη, αλκοόλ, καυτερά φαγητά, καπνός.

Αλλαγές στο γαστρεντερικό: 

Κατά τη διάρκεια ή και λίγο μετά τη θεραπεία μπορεί να παρουσιαστούν αλλαγές στο έντερο,  όπως συχνή κίνηση του εντέρου με μαλακά κόπρανα, έξαρση αιμορροΐδων, βλεννώδεις εκκρίσεις, αυξημένα αέρια και παρουσία ηπία αιμορραγία από το έντερο. Τα συμπτώματα αυτά είναι συνήθως ήπια και αντιμετωπίσιμα. 

Καταβολή: συχνή παρενέργεια που παρέρχεται σταδιακά μετα το πέρας της ακτινοθεραπείας εφόσον εμφανιστεί (<20%).

Σεξουαλικά θέματα

• Είναι σημαντικό να γνωρίζετε ότι δεν υπάρχει τίποτα ραδιενεργό μέσα στο σώμα σας από την ακτινοθεραπεία και δεν μπορείτε να μεταδώσετε τίποτα ραδιενεργό σε κανένα άλλο σώμα. Δεν υπάρχει λοιπόν κανένας απολύτως λόγος για να μένετε μακριά από άλλους ανθρώπους. 
• Μπορείτε να είστε σεξουαλικά ενεργοί σε όλη τη διάρκεια της θεραπείας, εκτός και αν ο ιατρός σας, σας ζητήσει να μην το κάνετε, για συγκεκριμένους λόγους. 
• Εάν είστε ακόμη γόνιμος, θα πρέπει να γνωρίζετε πως το σπέρμα σας μπορεί να αλλοιωθεί από την ακτινοβολία και να μην μπορέσετε να γονιμοποιήσετε μετά την ολοκλήρωσή της. Είναι χρήσιμο να συζητήσετε με τον ιατρό σας την πιθανότητα να διατηρήσετε το υγιές, προ θεραπείας σπέρμα σας και να το χρησιμοποιήσετε σε ύστερο χρόνο, όταν θα το θελήσετε (κρυοσυντήρηση σπέρματος). Ακόμη  όμως και στις περιπτώσεις όπου δεν πληγεί η ικανότητα γονιμότητας του σπέρματος, συστήνεται να μην τεκνοποιήσετε για τουλάχιστον δύο χρόνια μετά τη θεραπεία. 
• Αίσθημα καύσου κατά την εκσπερμάτιση
• Στυτική δυσλειτουργία
• Αλλαγή στη σύσταση ή/και στην ποσότητα της εκσπερμάτισης
• Αλλαγή στην αίσθηση του οργασμού

Απώτερα, (2-3 έτη) η ακτινοθεραπεία μπορεί να επηρεάσει τη στυτική λειτουργία με χαμηλότερη πιθανότητα συγκριτικά με την χειρουργική επέμβαση.  Η πιθανότητα αυτή αυξάνεται με την χορήγηση ορμονοθεραπείας και την ηλικία.

Μακροπρόθεσμα:

Αλλαγές στο ουροποιητικό:

Δυσκολία στην ούρηση οφειλόμενη σε στένωση της ουρήθρας, συνέχιση επιτακτικής ούρησης και πολύ σπάνια εμφάνιση ακράτειας ούρων.

Αλλαγές στο γαστρεντερικό:

Ακτινική πρωκτίτιτδα/εντερίτιδα: αιμορραγία από το έντερο

Χρόνια διάρροια ή τεινεσμός (έπειξη προς αφόδευση)

2^ος καρκίνος ακτινικά επαγόμενος σε όργανα πλησίον του προστάτη (έντερο, ουροδόχος κύστη) <2-3%.

Η θεραπεία του προστάτη σε ορισμένες περιπτώσεις αφήνει συμπτώματα που δεν εξαλείφονται με το πέρασμα του χρόνου, ενώ πολλά από αυτά εμφανίζονται ακόμη και μήνες μετά τη θεραπεία. Γι’ αυτό το λόγο, οι ασθενείς θα πρέπει να ενημερώνουν το ιατρό τους για οποιοδήποτε σύμπτωμα στο ουροποιητικό ή στο έντερο. Επίσης, στη ρουτίνα των προληπτικών εξετάσεων θα πρέπει να προστεθεί η κολονοσκόπηση, τη συχνότητα της οποίας θα καθορίσει ο ιατρός.