Aνακουφιστική Ακτινοθεραπεία

Οι Εγκεφαλικές Μεταστάσεις αποτελούν τον συχνότερο ενδοκράνιο όγκο.

Καρκίνοι που συνηθέστερα δίνουν μεταστάσεις στον εγκέφαλο είναι του πνεύμονα (40-50%), του μαστού (14-20%), τα μελανώματα (10%) και πολλοί άλλοι όγκοι, όπου λόγω της μακράς επιβίωσης των ασθενών, θα παρουσιάσουν ενδοκράνιο νόσο.

Μια μοναδική εστία ονομάζεται μονήρης εγκεφαλική μετάσταση. Κάθε βλάβη θα δώσει συμπτωματολογία αναλόγως της θέσης της στον εγκέφαλο, με συνηθέστερες εκδηλώσεις την  αδυναμία, κεφαλαλγία, διαταραχές αισθητικότητας, αλλαγές νοητικές καθώς και κάποιου τύπου επιληπτική κρίση.

Παραδοσιακά ο μέσος χρόνος επιβίωσης των ασθενών με εγκεφαλικές μεταστάσεις ήταν το έτος. Ωστόσο σε ασθενείς με πολλές αλλά μικρές μεταστάσεις ή λίγες και πιο μεγάλες η αντιμετώπιση οπότε και η απάντηση στη θεραπεία προσδίδουν πολύ διαφορετικά ποσοστά στις μέρες μας.

Υπάρχουν «προγνωστικά score» που κατατάσσουν του ασθενείς μας σε κατηγορίες και καθορίζουν την θεραπεία καθώς και την έκβαση της εν μέρει.

Για επιβαρυμένους στο σύνολο ασθενείς, η ολοκρανια ακτινοθεραπεία, Whole Brain Radiation Therapy, είναι η ενδεδειγμένη θεραπεία, όπως και η απλή υποστήριξη των συμπτωματων του ασθενούς αν είναι πολύ εξασθενημένος από τη νόσο του (QUART trial-2020).

Σε ασθενείς με εκτεταμένες βλάβες στον εγκέφαλο αλλά σε καλή κλινική κατάσταση εφαρμόζεται η ολοκρανια ακτινοθεραπεία, με τεχνικές διάσωσης του ιππόκαμπου του εγκεφάλου (Κέντρο Ελέγχου Μνήμης).

Σε ασθενείς με αρίστη κλινική κατάσταση και μικρό φορτίο νόσου στον εγκέφαλο, λίγες εστίες/μικρού μεγέθους, εφαρμόζουμε στερεοτακτική ακτινοχειρουργική.

Για ασθενείς όπου έχουμε μια συμπωματική βλάβη θα θελήσουμε αυτή να εξαιρεθεί και ακολούθως να υποβληθεί σε στερεοτακτική ακτινοθεραπεία στην κοίτη της, για να μειώσουμε την πιθανότητα υποτροπής της.

Επι υποτροπής βλάβης/βλαβών αναλόγως της κλινικής συμπτωματολογίας μπορούμε είτε να παρέμβουμε χειρουργικά ή ακτινοχειρουργική.

Με την κατάλληλη επιλογή της θεραπείας ο ασθενής με ενδοκράνιο νόσο θα κερδίσει μια ποιητική παράταση ή και πάλι μια ποιοτική παράταση χωρίς θεραπεία αν αυτή δεν θα προσφέρει κάτι στο σύνολο της νόσου του.

  • Τοξικότητα: WBRT: αλωπεκία, διαταραχές πρόσφατης μνήμης, καταβολή, λευκοεγκεφαλοπάθεια, ατροφία εγκεφάλου.

SRS:  κεφαλαλγία, ναυτία, έμετος, επιληπτικές κρίσεις, μετακτινική

νέκρωση (<5% συμπωματική)

Οι Οστικές Μεταστάσεις προέρχονται από διασπορά των καρκινικών κυττάρων μέσω του αίματος (αιματογενώς).  Οι συχνότεροι όγκοι που δίνουν οστικές μεταστάσεις είναι του μαστού, προστάτη, πνεύμονα, νεφρού και θυρεοειδούς, με συχνότερη εντόπιση την σπονδυλική στήλη.

Η συνηθέστερη εκδήλωση οστικής μετάστασης είναι ο ΠΟΝΟΣ.

Για την αντιμετώπιση των οστικών μεταστάσεων μπορούν να χορηγηθούν: χημειοθεραπεία, ραδιοφάρμακα, ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΊΑ/ΣΤΕΡΕΟΤΑΚΤΙΚΉ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΊΑ ΣΩΜΑΤΟΣ, ορμονική αγωγή, μη στερεοειδη αντιφλεγμονώδη (αναστολή προσταγλανδίνων που επάγουν την οστεόλυση) και ναρκωτικά.  Διφωσφονική αγωγή θα συσταθεί για αναστολή των οστεοκλαστών (δηλαδή των καρκινικών κυττάρων που αποδομούν το οστού).

Η ακτινοθεραπεία ανακουφίζει άμεσα μετα την εφαρμογή της (κατά τη θεραπεία ή έως 1-4 εβδομάδες μετά).  Εφαρμόζεται σε επώδυνες οστικές εντοπίσεις ή σε περιοχές επαπειλούμενες για κάταγμα και επίσης μετα από ορθοπεδική σταθεροποίηση για μείωση της ανάγκης δεύτερου χειρουργείου κατά 15% και για ταχύτερη ανάκτηση λειτουργιών κατά 40%.

Για ασθενείς με περιορισμένη νόσο, σε αρίστη κλινική κατάσταση η Στερεοτακτική Ακτινοθεραπεία Σώματος (SBRT) αποτελεί την καλύτερη θεραπευτική λύση.  Η θεραπεία ολοκληρώνεται σε μια συνεδρία συνηθέστερα με το χαμηλότερο δυνατό προφίλ παρενεργειών.

Με πιο κλασσικές μεθόδους ακτινοθεραπείας εφαρμόζονται ταχεία σχήματα θεραπείας 1-10 συνεδρίες.  Δεν έχει φανεί διαφορά μεταξύ των σχημάτων, καθώς είναι ισάξια ως προς τον έλεγχο του πόνου, του τοπικού ελέγχου και της ανάγκης επανακτινοβόληση. Ωστόσο όταν σχεδιάζεται μια ανακουφιστική θεραπεία ας γίνεται με εξαιρετική προσοχή καθώς η ιδιά, ή γειτνιάζουσα περιοχή, μπορεί μελλοντικά να απαιτήσει ακτινοθεραπεία.

Πιθανές Παρενέργειες:

Έξαρση Πόνου-flair pain <15%, κάταγμα, νευρολογική βλάβη, λεμφοίδημα, δερματίτιδα.

Η Συμπίεση του νωτιαίου μυελού αφορά το 5-10% των καρκινοπαθών και αποτελεί επείγουσα κατάσταση.

Η μεταστατική επέκταση στην σπονδυλική στήλη γίνεται είτε κατά επέκταση ιστού, δηλαδή με απευθείας εισβολή της νόσου, είτε αιματογενώς είτε μέσω του εγκεφαλονωτιαίου υγρού.

Οι καρκίνοι που συνηθέστερα προκαλούν συμπίεση νωτιαίου μυελού είναι:

Πνεύμονα, Μαστού, Προστάτης, Νεφρού, Λεμφώματα και το Πολλαπλούν Μυέλωμα.

Η συνηθέστερη εκδήλωση: άλγος στη μέση/ράχη!!!, αδυναμία, διαταραχές αισθητικότητας, διαταραχές λειτουργίας της κύστεως/ εντέρου, παράλυση.

Η συμπίεση του νωτιαίου μυελού απαιτεί άμεση παρέμβαση: Χειρουργείο, Ακτινοθεραπεία, Στερεοειδη.

Για ασθενείς που είναι σε άριστη κατάσταση η στερεοτακτική ακτινοθεραπεία (SBRT) αποτελεί την πρώτη επιλογή.

Για ασθενείς που δεν έχουν προσδόκιμο ζωής >3 μηνών η ΑΜΕΣΗ ακτινοθεραπεία, ανεξαρτήτως σχήματος είναι αυτή που θα διασώσει των ασθενή με τα καλύτερα αποτελέσματα ως προς των πόνο, τον τοπικό έλεγχο και την πιθανή ανάκτηση των λειτουργιών του.

Στους λοιπούς ασθενείς προηγείται η άμεση χειρουργική επέμβαση ακολουθουμένη από ακτινοθεραπεία.

Το Σύνδρομο Άνω Κοίλης Φλέβας οφείλεται στην παρακώλυση της ροής του αίματος επι τα εκτός ή εντός της άνω κοίλής φλέβας με αποτέλεσμα την άμεση συμφόρηση του.  Δεν προκαλείται μόνον από κακοήθειες.  Τα συνηθέστερα κακοήθη νοσήματα που το προκαλούν είναι: ο μη μικροκυτταρικός καρκίνος πνεύμονα, ο μικροκυτταρικός καρκίνος πνεύμονα, τα non-Hodgkin λεμφώματα, το θύμωμα, οι όγκοι των γενετικών κυττάρων και το μεσοθηλίωμα.  Λόγω της τάσης των μη μικροκυτταρικών καρκινωμάτων να αναπτύσσονται σε κεντρικούς αεραγωγούς, συνηθέστερα παρατηρούμε το σύνδρομο στο έδαφος τους.

Ο ασθενής θα εμφανίσει άμεσα δύσπνοια, οίδημα προσώπου και τραχήλου, επίφλεβο και απαιτεί άμεση αντιμετώπιση με Ακτινοθεραπεία,  Χημειοθεραπεία και Τοποθέτηση ενδοαγγειακών προθέσεων.

Για μη μικροκυτταρικά  καρκινώματα του πνεύμονα, παρεμβαίνουμε άμεσα με ακτινοθεραπεία, ριζικής δόσης, καθώς συνήθως εμφανίζεται άμεσα η απάντηση της θεραπείας. Συνολική απάντηση 60%.

Επίσης το σύνδρομο δεν συνδέεται με πτωχή πρόγνωση. Η πρόγνωση θα εξαρτηθεί από το υποκείμενο νόσημα που το προκάλεσε.

Η Ακτινοθεραπεία δεν αποκαθιστά τη φυσιολογική αιματική ροή. Ωστόσο συμβάλλει στη δημιουργία παράπλευρης αιματικής κυκλοφορίας.

Τοξικότητα: Οισοφαγίτιδα, δερματίτιδα, καταβολή

Απώτερες τοξικότητες: πνευμονίτιδα, πνευμονική ίνωση, στένωση οισοφάγου.

Aνακουφιστική Ακτινοθεραπεία