Καρκίνος Πνεύμονα
Σε αρχόμενα στάδια της νόσου, η χειρουργική επέμβαση αποτελεί την πρώτη θεραπευτική επιλογή (σφηνοειδής εκτομή, λοβεκτομή, πνευμονεκτομή. Εναλλακτικά εάν ο ασθενής δεν είναι σε θέση να χειρουργηθεί ή δεν το επιθυμεί η στερεοτακτική ακτινοθεραπεία (SBRT) αποτελεί ισάξια θεραπευτική επιλογή. Πρόκειται για μία τεχνική που εφαρμόζεται πάνω από δυο δεκαετίες με αποτελεσματικότητα. Η υψηλή βιολογική δόση έχει αποδειχθεί ότι βελτιώνει τόσο τη συνολική επιβίωση όσο και τα τοπικά ποσοστά ελέγχου της νόσου. Στερεοτακτική Ακτινοθεραπεία συγκριτικά με Χειρουργείο: Η αναίμακτη αυτή μέθοδος φέρει ισάξια αποτελέσματα ως προς τον τοπικό έλεγχο της νόσου και την επιβίωση συγκριτικά με την λοβεκτομή. Η λοβεκτομή, κυρίως σε ηλικιωμένους ασθενείς, συνοδεύεται από περιεγχειρητικές επιπλοκές που αγγίζουν και το 50% των ασθενών με αύξηση της εμφάνισής τους καθώς αυξάνει και η ηλικία. Η στερεοτακτική ακτινοθεραπεία εμφανίζει παρόμοιο προφίλ τοξικότητας σε όλες τις ηλικιακές ομάδες με σχετικές συχνές παρενέργειες τη δύσπνοια, το θωρακικό άλγος και το βήχα αλλά σε ήπιες μορφές.
Σε ασθενείς που υποβάλλονται σε χειρουργική επέμβαση (έως επιλεγμένους ασθενείς σταδίου ΙΙΙα) και σε ασθενείς με υπολειπόμενη νόσο (μικροσκοπική ή μακροσκοπική), η ακτινοθεραπεία εφαρμόζεται μετεγχειρητικά επί εξωλεμφαδενικής επέκτασης ή μη γνωστής προχωρημένης λεμφαδενικής διήθησης. Σε τοπικά προχωρημένα στάδια της νόσου, η ριζική ακτινοθεραπεία συνδυασμένη με τη χημειοθεραπεία αποτελεί την ενδεδειγμένη θεραπεία. Αν κριθεί ότι δεν θα υπάρχει καλή ανοχή από τον ασθενή (συν-νοσηρότητα, κλινική κατάσταση ασθενούς) οι θεραπείες μπορούν να χορηγηθούν διαδοχικά. Στον μικροκυτταρικό καρκίνο πνεύμονα σε περιορισμένη έκταση νόσου, υπερέχει η συνδυασμένη θεραπεία ακολουθούμενη από προφυλακτική ακτινοβόληση εγκεφάλου στους ασθενείς που θα εμφανίσουν καλή ανταπόκριση στην θεραπεία. Ακόμη, σε εκτεταμένη νόσο, η χορήγηση υποκλασματοποιημένων σχημάτων ακτινοθεραπείας μετά από καλή ανταπόκριση στη χημειοθεραπεία, φαίνεται να προσφέρει όφελος τόσο στον τοπικό έλεγχο όσο και στην επιβίωση των ασθενών. Η ακτινοθεραπεία τέλος μπορεί να χορηγηθεί και σε ασθενείς με πολύ προχωρημένη νόσο για ανακούφιση από τον πόνο, δύσπνοια, αιμόπτυση, για λίγες μόνο συνεδρίες.
Το κακόηθες μεσοθηλίωμα του υπεζωκότα αποτελεί νόσο που προέρχεται από τους υμένες που περιβάλλουν του πνεύμονες. Αποτελεί σπάνια νόσο με μεγαλύτερη επίπτωση σε άτομα που έχουν εκτεθεί σε αμίαντο. Ιστολογικά οι συχνότεροι τύποι είναι οι επιθηλιοειδείς όγκοι (>40%), μεικτοί (35%) και οι σαρκωματώδεις ή μεσεγχυματικοί (25%). Η νόσος μπορεί να δώσει μεταστάσεις αλλά το μεγαλύτερο μέρος της νοσηρότητας και της θνησιμότητας προέρχεται από την τοπική νόσο στον θώρακα. Η νόσος εμφανίζεται με κοινές κλινικές εκδηλώσεις που περιλαμβάνουν τη δύσπνοια, το θωρακικό άλγος, τη δυσφαγία, και βραχνάδα.
Η θεραπεία σε αρχόμενα στάδια περιλαμβάνει την πνευμονεκτομή, ακολουθούμενη από χημειοθεραπεία και ακτινοθεραπεία. Η ακτινοθεραπεία σε αυτές τις περιπτώσεις απαιτεί ειδική τεχνολογία προκειμένου να είναι όσο λιγότερο τοξική. Στο παρελθόν ο ρόλος της ήταν περιορισμένος λόγω του περιορισμού της δόσης από τους φυσιολογικούς ιστούς ακόμη και μετεγχειρητικά, καθώς και λόγω αδυναμίας ελέγχου της κίνησης του θωρακικού κλωβού. Δεδομένου ότι ο όγκος – στόχος είναι εξαιρετικά δύσκολο να αντιμετωπιστεί χρησιμοποιώντας συμβατικές τεχνικές, η ανάπτυξη νέων τεχνικών όπως αυτή της ελικοειδούς διαμορφούμενης έντασης ακτινοθεραπείας (TomoTherapy) αποτελεί μέθοδο εκλογής καθώς αυτή περιβάλλει το σώμα προστατεύοντας το υγιές πνευμονικό παρέγχυμα που εσωκλείεται από τις πλευρικές επιφάνειες. Πιθανές παρενέργειες Δυσφαγία/Οδυνοφαγία Κόπωση Δύσπνοια (πνευμονίτιδα/ίνωση) Βήχας Ήπια δερματίτδα Θωρακικό αλγος (SABR) Αιμόπτυση Βλάβη του βραχιονίου πλέγματος
Καρκίνος Πνεύμονα
Ο καρκίνος του πνεύμονα είναι ο δεύτερος πιο συχνός σε εμφάνιση καρκίνος σε γυναίκες (μετά τον καρκίνο του μαστού) και στους άνδρες (μετά τον καρκίνο του προστάτη), αλλά ο πρώτος ως αιτία θανάτου από καρκίνο παγκοσμίως. Η πιο συνήθης αιτία πρόκλησης καρκίνου είναι το κάπνισμα (>90%), ενώ ανάμεσα στις αιτίες συμπεριλαμβάνονται ο αμίαντος, το ραδόνιο, περιβαλλοντικοί παράγοντες και το παθητικό κάπνισμα. Η θεραπεία του καρκίνου του πνεύμονα εξαρτάται από ποικίλους παράγοντες, όπως ο τύπος, το στάδιο της νόσου και η γενικότερη κατάσταση της υγείας του ατόμου. Ιστολογικά, ο καρκίνος του πνεύμονα διαχωρίζεται στον μη μικροκυτταρικό καρκίνο του πνεύμονα (ΜΜΚΠ) και τον μικροκυτταρικό καρκίνο (ΜΚΠ).
Οι ιστολογικοί υπότυποι του ΜΜΚΠ είναι: το αδενοκαρκίνωμα (>50%), τα πλακώδη καρκινώματα (35%) και τα καρκινώματα από μεγάλα κύτταρα (15%). Το αδενοκαρκίνωμα αποτελεί τον ιστολογικό υπότυπο που σχετίζεται λιγότερο με το κάπνισμα, ενώ περισσότερο από το 90% των περιπτώσεων μικροκυτταρικού καρκίνου σχετίζονται με αυτό. Περίπου το 1/3 και τα 2/3 των ασθενών με ΜΜΚΠ και ΜΚΠ, διαγιγνώσκονται εξαρχής με μεταστατική νόσο με τις συχνότερες εντοπίσεις στα οστά, τον εγκέφαλο, το ήπαρ, τον ετερόπλευρο πνεύμονα και τα επινεφρίδια. Η νόσος εμφανίζεται συνηθεστέρα με δύσπνοια, βήχα και απώλεια βάρους. Τα συμπτώματα αυτά είναι μη ειδικά και δεν οδηγούν στην έγκαιρη διάγνωση της νόσου. Συχνά, κυρίως στον ΜΚΠ, παρουσιάζονται νευρολογικές ή/και ενδοκρινολογικές ανωμαλίεπαρανεοπλασματικά σύνδρομα, τα οποία οδηγούν στη διάγνωση.
Ο ΜΚΠ επίσης μπορεί να εμφανιστεί με τη μορφή του συνδρόμου της άνω κοίλης φλέβας λογω παρεμπόδισης του αγγείου. Παρόλο που έχει αναδειχτεί μείωση της θνησιμότητας γενικά αλλά και αυτής που σχετίζεται με τον καρκίνο του πνεύμονα μέσω του προσυμπτωματικού ελέγχου με αξονική τομογραφία χαμηλής δόσης (low dose computed tomography) σε ασθενείς υψηλού κίνδυνου (50-80 ετών) ωστόσο δεν υπάρχει πρόγραμμα πληθυσμιακού ελέγχου αυτή τη στιγμή στη χώρα μας. Η ακτινοθεραπεία ως θεραπευτική επιλογή Η ακτινοβολία ενδείκνυται ως θεραπεία επιλογής σε συνδυασμό με χημειοθεραπεία ή και χειρουργική επέμβαση ή ως μονοθεραπεία για την αντιμετώπιση του καρκίνου του πνεύμονα, ανάλογα με το στάδιο της νόσου και τη γενική κατάσταση υγείας του ασθενούς.