Καρκίνος ανωτέρου πεπτικού συστήματος

Για τη θεραπεία των καρκίνων του ανώτερου πεπτικού συστήματος χρησιμοποιείται  ακτινοβολία όπως και σε άλλες μορφές καρκίνου, με στόχο τον θάνατο των καρκινικών κύτταρων στη συγκεκριμένη περιοχή

Οι τύποι της ακτινοβολίας που  μπορούν να εφαρμοστούν είναι: 

Εξωτερική Ακτινοθεραπεία : Αυτό το είδος της θεραπείας εστιάζει την ακτινοβολία έξω από το σώμα μέσω γραμμικών επιταχυντών που προσφέρουν τη δυνατότητα τρισδιάστατης σύμμορφης ακτινοθεραπείας (3D-CRT) ή/και διαμορφούμενης έντασης ακτινοθεραπεία (IMRT).  H τελευταία τεχνική, κυρίως όταν συνδυάζεται με  τεχνικές ελέγχου της κίνησης του όγκου και των οργάνων (4D CT) και απεικόνισης της νόσου κατά τη θεραπεία (Image Guided Radiation Therapy – IGRT) εξασφαλίζουν τη μεγαλύτερη δυνατή προστασία των πέριξ φυσιολογικών ιστών και την ολοκλήρωση του θεραπευτικού πλάνου. 

Η ακτινοβόληση των νοσημάτων της κοιλιακής χώρας απαιτεί μεγάλη προσοχή καθώς η περιοχή αυτή φέρει πολλά ευγενή όργανα με χαμηλή ανοχή στην ακτινοβολία.  Η χρήση εξελεγμένων μομφών τρισδιάστατης σύμμορφης ακτινοθεραπείας όπως η IMRT με απεικονιστική καθοδήγηση (IGRT), καταφέρνουν να αυξήσουν τη χορηγούμενη δόση στη περιοχή της νόσου με παράλληλα μείωση της έκθεσης των φυσιολογικών οργάνων στην ακτινοβολία. 

Στερεοτακτική Ακτινοθεραπεία Σώματος (Stereotactic Body Radiation Therapy- SBRT) χρησιμοποιεί ακτινοβολία με πολύ στοχευόμενο τρόπο ώστε να χορηγούνται πολύ υψηλές δόσεις ακτινοβολίας σε λίγες ακτινοθεραπευτικές συνεδρίες.  Συνεχώς κερδίζει έδαφος στην αντιμετώπιση του καρκίνου του παγκρέατος, του ηπατοκυτταρικού καρκίνου καθώς και σημαντικό ρόλο παίζει στη μεταστατική νόσο του ήπατος.  Η μέθοδος αυτή, με τα ως τώρα βιβλιογραφικά δεδομένα, φαίνεται να εξασφαλίζει ισάξιο τοπικό έλεγχο με την κλασσική ακτινοθεραπεία με μειωμένες όμως τις προκαλούμενες παρενέργειες και προσφέροντας καλύτερη ποιότητα ζωής στον ασθενή καθώς ολοκληρώνεται σε σύντομο χρονικό διάστημα.

Εσωτερική ακτινοθεραπεία (βραχυθεραπεία): Εφαρμόζεται σε νοσήματα του οισοφάγου κυρίως, ενώ απαιτεί έμπειρο και εξειδικευμένο κέντρο για την εφαρμογή της. Για αυτόν τον τύπο της θεραπείας, χρησιμοποιείται  ένα ενδοσκόπιο (μακρύς, εύκαμπτος σωλήνας) που περνά από τον λαιμό έως τη θέση ή κοντά στον καρκινικό όγκο για να τοποθετηθεί το ραδιενεργό υλικό. Η ακτινοβολία έχει επίδραση σε κοντινή απόσταση, έτσι ώστε να φτάσει τον όγκο, αλλά έχει μικρή επίδραση στους κοντινούς φυσιολογικούς ιστούς. Η ραδιενεργός πηγή στη συνέχεια απομακρύνεται ένα σύντομο χρονικό διάστημα αργότερα.

ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ

Η ακτινοθεραπεία συνδυάζεται με τη χειρουργική επέμβαση ή/και την χημειοθεραπεία  και μπορεί να χρησιμοποιηθεί:

  •  Σε νόσο ανεγχείρητη, σε περιπτώσεις που η νοσηρότητα δεν επιτρέπει το χειρουργείο ή/και είναι τέτοια η επιθυμία του ασθενούς:  η ακτινοθεραπεία αποτελεί την κύρια θεραπεία συνήθως συνδυασμένη με την χημειοθεραπεία (γνωστή ως chemoradiation).
  • Προεγχειρητικά  (και μαζί με χημειοθεραπεία, όταν είναι δυνατόν), με σκοπό την μείωση του όγκου ώστε να καταστεί εφικτή η εξαίρεση του (ονομάζεται εισαγωγική θεραπεία).
  • Μετεγχειρητικά  (και μαζί με χημειοθεραπεία, όταν είναι δυνατόν), για κάλυψη υπολειπόμενης μακροσκοπικής ή/και μικροσκοπικής νόσου, γνωστή  ως επικουρική θεραπεία.
  • Για να διευκολύνει τα συμπτώματα του προχωρημένου καρκίνου, όπως πόνο, αιμορραγία, ή δυσκολία στην κατάποση. Αυτό ονομάζεται ανακουφιστική θεραπεία.


Πιθανές Παρενέργειες

  • Ναυτία, Εμετός, Διάρροια
  • Κόπωση
  • Απώλεια Βάρους
  • Ξηροστομία, δυσκαταποσία, παχύρρευστες εκκρίσεις
  • Άλγος
  • Αιματολογικές διαταραχές

Η πιθανότητα εμφάνισης των παρενεργειών αυξάνεται όταν η ακτινοθεραπεία συνδυάζεται με την χημειοθεραπεία.

Οι περισσότερες παρενέργειες είναι παροδικές όπως η επώδυνη κατάποση λογω καταστροφής του φυσιολογικού βλεννογόνου άλλα κάποιες ποιο σπάνιες όπως ή στένωση ή η δημιουργία συριγγίων μπορεί να απαιτήσουν περαιτέρω θεραπευτική παρέμβαση. 

Για αυτό  τον λόγο απαιτείται η χρήση σύγχρονων τεχνικών και η καλή συνεργασία με την ιατρική ομάδα.

Οι κύριες επιλογές για τη θεραπεία του καρκίνου του οισοφάγου περιλαμβάνουν:
Χειρουργική Εξαίρεση
Ακτινοθεραπεία
Χημειοθεραπεία
Στοχευμένη θεραπεία
Ενδοσκοπικές θεραπείες

 

Ανάλογα με το στάδιο του καρκίνου και τη γενική κατάσταση της υγείας του ασθενούς, διαφορετικές επιλογές  μπορεί να χρησιμοποιηθούν μόνες τους ή σε συνδυασμό.

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ: 

Η ακτινοθεραπεία συχνά συνδυάζεται  με άλλες μορφές θεραπείας, όπως η χημειοθεραπεία (χήμειο) και / ή χειρουργική επέμβαση, για τη θεραπεία του καρκίνου του οισοφάγου.

Η ακτινοθεραπεία μπορεί να χρησιμοποιηθεί:

  • προεγχειρητικά με συνδυασμό χημειο-ακτινοθεραπείας σε εξαιρέσιμη νόσο
  • ριζική ακτινο-χημειοθεραπεία σε νόσο που εντοπίζεται στην αυχενική μοίρα του οισοφάγου
  • μετεγχειρητικά σε νόσο που διηθεί τον μυϊκό χιτώνα του οισοφάγου και πέραν αυτού, επί διηθημένων λεμφαδένων ή/και θετικών χειρουργικών ορίων.
  • ανακουφιστικά: σε προχωρημένη νόσο για ανακούφιση από την δυσκαταποσία, τον πόνο κλπ.

Υπάρχουν 2 κύριοι τύποι της θεραπείας με ακτινοβολία.

Eξωτερική Ακτινοθεραπεία: Αυτό το είδος της θεραπείας εστιάζει την ακτινοβολία έξω από το σώμα για τον καρκίνο του οισοφάγου. Αυτή η τεχνική χρησιμοποιείται πιο συχνά στην αντιμετώπιση του καρκίνου του οισοφάγου, προτιμώντας εξελιγμένες μορφές της όπως IMRT-IGRT.

Βραχυθεραπεία: Για αυτόν τον τύπο της θεραπείας, με την βοήθεια ενδοσκοπίου που φτάνει έως το σημείο της νόσου για την τοποθέτηση ραδιενεργού υλικού πολύ κοντά στον καρκίνο. Η ακτινοβολία δρα σε  μικρή απόσταση, χορηγώντας υψηλές δόσεις στον όγκο, αλλά έχει μικρή επίδραση στους κοντινούς φυσιολογικούς ιστούς. Η ραδιενεργός πηγή στη συνέχεια απομακρύνεται ένα σύντομο χρονικό διάστημα αργότερα.

Οι κύριες επιλογές για τη θεραπεία του καρκίνου του οισοφάγου περιλαμβάνουν:
Χειρουργική Εξαίρεση
Ακτινοθεραπεία
Χημειοθεραπεία
Στοχευμένη θεραπεία
Ενδοσκοπικές θεραπείες

 

Ανάλογα με το στάδιο του καρκίνου και τη γενική κατάσταση της υγείας του ασθενούς, διαφορετικές επιλογές  μπορεί να χρησιμοποιηθούν μόνες τους ή σε συνδυασμό.

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ: 

Η ακτινοθεραπεία συχνά συνδυάζεται  με άλλες μορφές θεραπείας, όπως η χημειοθεραπεία (χημειο) και / ή χειρουργική επέμβαση, για τη θεραπεία του καρκίνου του στομάχου. Η ακτινοθεραπεία μπορεί να χρησιμοποιηθεί:

  • Μετεγχειρητικά σε συνδυασμό με χημειοθεραπεία: επί διηθητικής νόσου, διηθημένων λεμφαδένων, υπολειπόμενης νόσου, θετικών χειρουργικών ορίων ή/και σε συνδυασμό με άλλους παράγοντες κινδύνου (λεμφαγγειακής και περινευριδικές διηθήσεις, ηλικία <50 ετών, χαμηλά διαφοροποιημένοι όγκοι) .  Η Ακτινοθεραπεία – ειδικά όταν συνδυάζεται με χημειοθεραπεία φάρμακα, όπως η 5-FU – μπορεί να καθυστερήσει ή να αποτρέψει την υποτροπή του καρκίνου μετά από χειρουργική επέμβαση και προσφέροντας έτσι καλύτερο τοπικό έλεγχο και ποσοστά επιβίωσης.
  • Ριζικά, συνδυασμένη με χημειοθεραπεία, σε ανεγχείρητη νόσο
  • Ανακουφιστικά για την ανακούφιση του άλγους, αιμορραγίας ή αποφράξεως.


Η εξωτερική Ακτινοθεραπεία είναι ο τύπος της θεραπείας που χρησιμοποιείται για τη θεραπεία του καρκίνου του στομάχου. Αυτή η θεραπεία εστιάζει την ακτινοβολία από ένα μηχάνημα έξω από το σώμα. Συχνά, ειδικοί τύποι εξωτερικής ακτινοβολίας, όπως η τρισδιάστατη σύμμορφη θεραπεία με ακτινοβολία (3D-CRT) και η διαμορφωμένης έντασης ακτινοθεραπεία (IMRT) χρησιμοποιούνται με σκοπό  την πιο σύμμορφη θεραπεία και τον περιορισμό της βλάβης των γύρω φυσιολογικών ιστών, επιτυγχάνοντας χαμηλότερο προφίλ τοξικότητας της θεραπείας.

Η ακτινοθεραπεία χρησιμοποιεί υψηλής ενέργειας ακτίνες Χ  για την αντιμετώπιση συγκεκριμένων κακοήθων νοσημάτων του παγκρέατος.  Αποτελεί χρήσιμη θεραπεία για την αντιμετώπιση των εξωκρινών καρκίνωμα ενώ η ανταπόκριση των νευροενδοκρινών νοσημάτων του παγκρεατος (PNET) είναι πτωχή.


Η ακτινοβολία μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε διάφορες καταστάσεις για την αντιμετώπιση των καρκίνων της εξωκρινούς μοίρας του παγκρέατος:

  • Μετεγχειρητικά σε συνδυασμό με χημειοθεραπεία
  • Σε οριακά εξαιρέσιμους όγκους προεγχειρητικά σε συνδυασμό με χημειοθεραπεία
  • Σε ανεγχείρητη νόσο
  • Σε συνδυασμό με άλλες τεχνικές ακτινοβολίας για την επαύξηση της δόσης (dose-escalation) με ακτινοχειρουργική, διεγχειρητική ακτινοθεραπεία, βραχυθεραπεία ή θεραπεία με πρωτόνια
  • Ανακουφιστικά για αντιμετώπιση του άλγους ή  αποφρακτικών φαινομένων.


Η εξωτερική Ακτινοθεραπεία είναι ο τύπος της θεραπείας που χρησιμοποιείται για τη θεραπεία του καρκίνου του στομάχου. Αυτή η θεραπεία εστιάζει την ακτινοβολία από ένα μηχάνημα έξω από το σώμα. Συχνά, ειδικοί τύποι εξωτερικής ακτινοβολίας, όπως η τρισδιάστατη σύμμορφη θεραπεία με ακτινοβολία (3D-CRT) και η διαμορφούμενης έντασης ακτινοθεραπεία (IMRT) χρησιμοποιούνται με σκοπό  την πιο σύμμορφη θεραπεία και τον περιορισμό της βλάβης των γύρω φυσιολογικών ιστών.

Στερεοτακτική Ακτινοθεραπεία Σώματος (Stereotactic Body Radiation Therapy- SBRT) χρησιμοποιεί ακτινοβολία με πολύ στοχευόμενο τρόπο ώστε να χορηγούνται πολύ υψηλές δόσεις ακτινοβολίας σε λίγες ακτινοθεραπευτικές συνεδρίες.  Συνεχώς κερδίζει έδαφος στην αντιμετώπιση του καρκίνου του παγκρέατος καθώς φαίνεται να εξασφαλίζει ισάξιο τοπικό έλεγχο συγκριτικά με την κλασσική ακτινοθεραπεία με μειωμένες όμως τις προκαλούμενες παρενέργειες και προσφέροντας καλύτερη ποιότητα ζωής στον ασθενή καθώς ολοκληρώνεται σε σύντομο χρονικό διάστημα.

Μπορεί να χορηγηθεί προεγχειρητικά, μετεγχειρητικά, ως συμπληρωματική της κλασσικής ακτινοθεραπείας  (για επαύξηση της δόσης καθώς ο καρκίνος του παγκρέατος απαιτεί υψηλές δόσεις ακτινοβολίας για την εκρίζωση του πράγμα ανέφικτο με τις κλασσικές τεχνικές)  και τέλος για την ανακούφιση από τον πόνο.

Η κυρία θεραπεία του ηπατοκυτταρικού καρκίνου είναι η χειρουργική. Η ακτινοθεραπεία μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη σμίκρυνση των όγκων του ήπατος αλλά και για την ανακούφιση συμπτωμάτων όπως τον πόνο. Συχνότερα εφαρμόζονται  άλλες τοπικές θεραπείες, όπως η εκτομή ή εμβολή. Λόγω της υψηλής ευαισθησίας των ηπατικών κυττάρων στην ακτινοβολία, η χορήγηση θεραπευτικής δόσης ακτινοβολίας περιορίζεται από τα περιβάλλοντα ευαίσθητα κύτταρα. 

Η ακτινοθεραπεία εφαρμόζεται επί μη εξαιρέσιμης νόσου με ή χωρίς χημειοθεραπεία.

Ο τον εφαρμόζεται η θεραπεία θα πρέπει να γίνεται με εξειδικευμένες τεχνικές. Η προτιμότερη τεχνική αντιμετώπισης είναι πλέον

Η Στερεοτακτική Ακτινοθεραπεία Σώματος (SBRT): Αντί να δίνει μικρές δόσεις ακτινοβολίας κάθε μέρα για αρκετές εβδομάδες, η SBRT χρησιμοποιεί πολύ εστιασμένες δέσμες ακτινοβολίας, υψηλής δόσης  σε μία ή σε λίγες ημέρες. Πλέον υπάρχουν χρόνια εμπειρίας στην εφαρμογή της με ενθαρρυντικά αποτελέσματα έναντι των άλλων μορφών ακτινοβολίας.

Μεταστατική Νόσος Ήπατος

Το ήπαρ αποτελεί έναν από τα πιο κοινά όργανα που μεθίστανται οι πρωτοπαθείς όγκοι.  Η συστηματική θεραπεία είναι πιο συχνά  προτιμώμενη θεραπεία για ασθενείς με ηπατικές μεταστάσεις, αλλά η χειρουργική εκτομή όταν αυτή είναι εφικτή και για συγκεκριμένους ιστολογικούς τύπους καρκίνου είναι η θεραπεία εκλογής.

Οι πρόοδοι στην τεχνολογία της ακτινοθεραπείας κατέστησαν δυνατή τη χορήγηση  υψηλών δόσεων σε περιορισμένους όγκους του ήπατος με υψηλή ακρίβεια σε λίγα κλάσματα. Αυτή η μέθοδος είναι γνωστή ως Στερεοτακτική Ακτινοθεραπεία  σώματος (SBRT). Η θεραπεία με χαμηλής δόσης ακτινοβολίας που χορηγείται σε όλο το ήπαρ (WLRT) δεν χρησιμοποιείται τακτικά για την ανακούφιση των ασθενών με ηπατικές μεταστάσεις πλέον.  Η τελευταία αποτελεί μια χρήσιμη θεραπεία για ανακούφιση των συμπτωμάτων σε ασθενείς με καρκίνο τελικού σταδίου και διάχυτη μεταστατική διήθηση του ήπατος η οποία κατέστη ανθεκτική στη συστηματική θεραπεία.

Πρόσφατα δημοσιευμένες μελέτες επιβεβαιώνουν τον ρόλο του SBRT ως μια εξαιρετικά αποτελεσματική θεραπεία για την εκτομή των ηπατικών μεταστάσεων με δεδομένα συγκρίσιμα με αυτά της χειρουργικής αντιμετώπισης ή άλλων τοπικών μεθόδων (radiofrequency ablation,  χημειοεμβολισμό, κα).  Η τοξικότητα που σχετίζεται με τη θεραπεία είναι ήπια. Αυτή η θεραπεία ενδείκνυται για ασθενείς με περιορισμένη επιβάρυνση του ήπατος.

Καρκίνος ανωτέρου πεπτικού συστήματος

Οι καρκίνοι του ανώτερου πεπτικού συστήματος περιλαμβάνουν αυτούς που προέρχονται από τον οισοφάγο, το στομάχι, το πάγκρεας, την χοληδόχο κύστη, και το ήπαρ. Από διεθνείς στατιστικές φαίνεται ότι περίπου το 6% του πληθυσμού θα εμφανίσει καρκίνο του ανώτερου πεπτικού συστήματος στη διάρκεια της ζωής του.  Επιπλέον αρκετοί είναι εκείνοι οι ασθενείς που πάσχουν από καρκίνο που θα παρουσιάσουν στο ήπαρ μεταστάσεις καθώς είναι από τα πιο συχνά όργανα που εξαπλώνεται η νόσος κυρίως από όγκους του εντέρου, του στομάχου, του παγκρέατος, του μαστού και του πνεύμονα.